پاینده ایران بزرگ امروز یکم آبانماه همزمان با سالروز درگذشت یکی از بزرگمردان تاریخ ایرانزمین است. سردار اسعد بختیاری ، مردی از دیار رشته کوههای زاگر
پاینده ایران بزرگ
امروز یکم آبانماه همزمان با سالروز درگذشت یکی از بزرگمردان تاریخ ایرانزمین است.
سردار اسعد بختیاری ، مردی از دیار رشته کوههای زاگرس ، مردی نژاده ی آریایی ، کسی که در تاریخ سد ( صد) ساله ی گذشته ی ایران ، جای پایی روشن به یادگار گذاشت.
در نوشته ی کوتاه زیر رضا بهرامی کوشیده است چکیده ای از زندگی نامه ی این مرد بزرگ را به نگاره در آورد.
یادش گرامی باد
ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ
(1236 ـ 1296 کوچی خورشیدی)
(ﺍﺯ ﺳﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﺧﺮ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ):
ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﺧﺮ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ . ﻭﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺑﻮﺩ، ﻧﻘﺶ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺩﺍﺷﺖ . ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﻭﯼ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭﺍﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺧﺘﺼﺎﺭ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ.
ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺷﺮﺡ ﺍﺣﻮﺍﻻﺕ ﻭﯼ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ: …» ﻋﻠﯿﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ، ﭼﻬﺎﺭﻣﯿﻦ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ ﮐﻞ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ … ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1274 ﻕ 1857/ ﻡ . ﺩﺭ ﻗﺸﻼﻕ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ. ﭘﺪﺭ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ -ﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ- ﺍﺯ ﺭﺟﺎﻝ ﻣﺘﻨﻔﺬ ﺩﻭﺭاﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭﯾﻪ ﻭ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻣﺘﺤﺪ ﮐﺮﺩﻥ ﻃﻮﺍﯾﻒ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ. ﻣﺎﺩﺭ ﺳﺮﺩﺍﺭ
ﺍﺳﻌﺪ، ﺑﯽ ﺑﯽ ﻣﻬﺮﯼ ﺟﺎﻥ، ﺩﺧﺘﺮ ﻧﺠﻒ ﺧﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﻩ ﺍﻟﯿﺎﺱ ﺧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ. ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺩﺭ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺍﺻﻮﻝ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺍﯾﻠﯽ ﻓﻨﻮﻥ ﺭﺯﻡ، ﺍﺳﺐ ﺳﻮﺍﺭﯼ ﻭ ﺗﯿﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﻣﺎﻥ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺯﯾﺒﺎﯼ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺖ .
ﻗﺪﺭﺕ ﺭﻭﺯ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﺮﺍﺱ ﺣﮑﺎﻡ ﻗﺎﺟﺎﺭﯾﻪ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﻧﺎﺑﻮﺩﯼ ﻭﯼ ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﻇﻞ ﺍﻟﺴﻠﻄﺎﻥ ﺣﺎﮐﻢ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺭﺳﯿﺪ. (27 ﺭﺟﺐ 1299 ﻕ 1882/ ﻡ ) ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﺳﻔﻨﺪﯾﺎﺭﺧﺎﻥ ﻭ ﻋﻠﯿﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﮐﻪ ﺩﻭ ﺗﻦ ﺍﺯ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﺍﺭﺷﺪ ﻭﯼ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺩﺳﺘﮕﯿﺮﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ . ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮑﺴﺎﻝ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻃﺖ ﺍﻣﯿﻦ ﺍﺳﻠﻄﺎﻥ ﺻﺪﺭﺍﻋﻈﻢ ﮐﻪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻧﺰﺩﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺍﺭﺍﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﻧﻈﻢ ﻭ ﺍﻣﻨﯿﺖ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺷﺪ . ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻗﺘﻞ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1313 ﻩ.ﺵ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﻪ ﺳﺮﺗﯿﭙﯽ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﯾﮑﺼﺪ ﺳﻮﺍﺭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺟﺰﻭ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﯾﻮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ.
ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1318 ﻕ 1900/ ﻡ. ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮﺕ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻣﺪﺕ ﺩﻭﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﯾﺎﺭ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺍﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺭﺍ ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺳﯿﺮ ﻭ ﺳﯿﺎﺣﺖ، ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﯿﻦ ﺍﺭﻭﭘﺎ پرﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺭﺳﻤﯽ ﻭ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺍﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﺣﻀﻮﺭ ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺭﺟﺎﻝ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺷﺘﻬﺎﺭ ﯾﺎﻓﺖ. ﺑﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﺭﺳﺎﻝ 1324 ﻕ 1906/ﻡ . ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺳﻔﺮ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ
ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﯾﺎﻓﺖ. ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﮐﻤﮏ ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ . ﺗﻠﮕﺮﺍﻑ ﻋﻠﻤﺎ ﻧﺠﻒ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻧﯿﺰ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﮐﻪ ﺭﻭﺣﯿﻪ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺧﻮﺍﻫﯽ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻃﻠﺒﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺭﺍﺳﺦ ﺗﺮ ﮔﺮﺩﺩ.
ﺩﮐﺘﺮ ﻣﻬﺪﯼ ﻣﻠﮏ ﺯﺍﺩﻩ ﻣﻮﺭﺥ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺟﺎﻝ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ: ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮﺕ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻬﺪ ﺗﻤﺪﻥ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﻧﻮﯾﻦ ﺑﻮﺩ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﯾﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﮎ ﻣﺪﺗﯽ ﺟﺬﺏ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﺍﻃﺮﺍﻓﯿﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺷﺪ. ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﻠﺨﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺻﻤﯿﻢ
ﻗﻠﺐ ﺁﺭﺯﻭ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺯﯾﺮ ﯾﻮﻍ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺭﻫﺎ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ.
ﻓﺘﺢ ﺗﻬـﺮﺍﻥ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻭﻗﺎﯾﻊ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺗﻠﮕﺮﺍﻑ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺻﻤﺼﺎﻡ ﺍﻟﺴﻄﻨﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻭﯼ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎ ﻣﺘﺤﺪ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻭ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﺳﻮﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻋﺎﺯﻡ ﻓﺘﺢ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷﻮﻧﺪ . ﻭ ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺰ ﺭﺍﻫﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺷﺪ. ﺍﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻋﺰﯾﻤﺖ ﻧﻤﻮﺩ . ﻓﺘﺢ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﺭﻭﺣﺎﻧﯿﻮﻥ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ . ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻧﺰﺩﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ ﻧﻮﺭﺍﻟﻪ ﻧﺠﻔﯽ ﺍﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ . ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺩﺍﻧﺸﻮﺭﻋﻠﻮﯼ (ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ) ﺩﺭ
ﮐﺘﺎﺏ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ: (ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ) ﺑﺎ ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ ﻧﻮﺭﺍﻟﻪ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻋﻀﻮ ﮐﻤﯿﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﺴﻪ ﺍﯼ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺗﺼﺮﻑ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺣﺎﻝ ﺻﻤﺼﺎﻡ ﺍﻟﺴﻠﻄﻪ ﻭ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺧﺎﻥ ﺿﺮﻏﺎﻡ ﺍﻟﺴﻄﻨﻪ (ﺍﺯ ﺭﺟﺎﻝ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭﻣﺸﺮﻭﻃﻪ) ﺑﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺳﻮﺍﺭﺍﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺘﺢ ﮐﺮﺩﻧﺪ. ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻓﺘﺢ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ، ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺘﺢ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ. ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺣﺴﻦ ﭘﯿﺮﻧﯿﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﺘﺢ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
» ﻋﻠﯿﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ، ﺍﺯ ﺭﻭﺳﺎﯼ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ
ﺍﯾﻦ ﻃﺎﯾﻔﻪ(ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ) ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﻧﮕﺴﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﯿﺎﺭﯼ ﺻﻤﺼﺎﻡ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ، ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻗﻮﺍﯼ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻣﻠﯿّﻮﻥ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﻃﺮﻑ ﺑﻪ ﻋﺰﻡ ﻓﺘﺢ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺑﺮﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﺷﺎﻩ ﻋﺎﺯﻡ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺷﺪﻧﺪ . ﻭ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻣﺨﺘﺼﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ روستای ﺑﺎﺩﺍﻣﮏ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﮐﺮﺝ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ، ﻗﻮﺍﯼ ﻗﺰﺍﻕ ﻭ ﺳﯿﻼﺧﻮﺭﯼِ ﺣﺎﻣﯿﺎﻥ ﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﺷﮑﺴﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺻﺒﺢ ﺟﻤﺎﺩﯼ ﺍﻻﺧﺮﯼ 1327 (ﻗﻤﺮﯼ) ﻭﺍﺭﺩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷﺪﻧﺪ. (25 ﺗﯿﺮ ﻣﺎﻩ 1288 ﻩ.ﺵ 1909/ﻡ ).
ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﻔﺎﺭﺕ ﺭﻭﺳﯿﻪ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﻘﺮﺍﺭ ﯾﺎﻓﺖ.
ﺭﻭﺯ ﺁﺩﯾﻨﻪ ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﭘﻨﺠﻢ ﺗﯿﺮﻣﺎﻩ 1288- 27 ﺟﻤﺎﺩﯼ ﺍﻟﺜﺎﻧﯽ 1327) ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﻭﺯ ﭘﺮ ﺟﻮﺷﯽ ﺑﻮﺩ … ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﻭ ﺳﭙﻬﺴﺎﻻﺭ ﺑﻬﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺳﺘﻪ ﺩﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ.
ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﮔﺎﺭﺛﻮﯾﺖ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ: ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺧﻼﻝ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ 1911 ـ 1905 ﺩﺭ ﯾﮏ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﻬﻢ ﻭ ﭘﺮ ﺗﺸﻨﺞ ﮔﺎﻡ ﻧﻬﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺿﻤﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻭﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ : ﭘﺮ ﻭﺍﺿﺢ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻭﺍﻻ ﻭ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﯼ ﺩﺭ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ
ﺍﯾﻔﺎ ﮐﻨﺪ. ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺩﺭ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﺍﻭﻝ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻭﺯﯾﺮ ﺩﺍﺧﻠﻪ(کشور) ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﺑﺤﺮﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﮐﺮﺩ . ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺻﻤﺼﺎﻡ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﺎ ﺭﺍﯼ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﺭﺋﯿﺲ ﺍﻟﻮﺯﺭﺍ (ﻧﺨﺴﺖ ﻭﺯﯾﺮ) ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﮔﺮﺩﯾﺪ. ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻫﺎﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺭﺷﺎﺩﺕ ﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ. ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺱ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺗﺠﻠﯿﻞ ﻭ ﻟﻮﺡ ﺳﭙﺎﺱ ﻭﯾﮋﻩ ﺍﯼ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺍﻫﺪﺍ ﮐﺮﺩﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺑﺮﻭﺯ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ، ﻇﻬﻮﺭ ﭼﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺟﺪﯾﺪ ﻭ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻫﺎﯼ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ، ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺞ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﮐﻨﺎﺭ ﺯﺩﻩ ﺷﺪﻧﺪ.
ﻭﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎﯼ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ:
ﺑﯽ ﺗﺮﺩﯾﺪ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﻓﺮﺩﯼ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺧﻮﺍﻩ، ﻭﻃﻦ ﭘﺮﺳﺖ ﻭ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺳﺘﯿﺰ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺯﻣﯿﻦ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻧﻘﺶ ﺍﺭﺯﻧﺪﻩ ﺍﯼ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎﯼ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﺭﺳﺎﻧﺪ . ﺍﺩﺑﺎ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻼﻣﻪ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ، ﻋﻼﻣﻪ ﺩﻫﺨﺪﺍ ، ﻣﻠﮏ ﺍﻟﺸﻌﺮﺍ ﺑﻬﺎﺭ، ﻭﺣﯿﺪ ﺩﺳﺘﺠﺮﺩﯼ، ﺩﮐﺘﺮ ﻣﻬﺪﯼ ﻣﻠﮑﺰﺍﺩﻩ (ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﻠﮏ ﺍﻟﻤﺘﮑﻠﻤﯿﻦ) ﻭ … ﺍﺯ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﻭﯼ ﺗﺠﻠﯿﻞ ﮐﺮﺩﻧﺪ . ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺣﺎﻣﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ. ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ
ﻣﺪﺍﺭﺱ ﺟﺪﯾﺪ ﺭﺍ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﻧﻤﻮﺩ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﮐﺰ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﭼﻬﺎﺭﻣﺤﺎﻝ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻭ ﺟﻮﻧﻘﺎﻥ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﺟﺪﯾﺪ ﺭﺍ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻣﻌﻠﻤﯿﻨﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﻋﺰﺍﻡ ﺩﺍﺷﺖ . ﻭﯼ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺸﺮ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﻮﺩ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻭﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮔﺮﺩﯾﺪ.
ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻭ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﻭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﻋﺰﺍﻡ ﺷﺪﻧﺪ. ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺁﺭﺍﻡ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺟﻮﯼ ﻭﯼ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻓﻊ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺍﯾﻞ ﭘﯿﺸﮕﺎﻡ ﺑﻮﺩ . ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ.ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﻌﺪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﭘﻨﺞ ﺷﻨﺒﻪ 14 ﻣﺤﺮﻡ 1336 ﻩ . ﻕ. ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ 1917 ﻣﯿﻼﺩﯼ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺩﻭ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﻭ ﺯﻣﯿﻦ ﮔﯿﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ
ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ. ﺟﻨﺎﺯﻩﺍﺵ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺕ ﺭﺳﻤﻲ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﮐﻪ ﺟﺴﺪ ﻭﻱ ﺭﻭﻱ ﺗﻮﭖ ﺣﻤﻞ ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺸﻴﻊ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭ ﺷﮑﻮﻩ ﺧﺎﺻﯽ ﺩﺭ ﺗﺨﺖ ﻓﻮﻻﺩ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ .
روانش شاد
پاینده ایران بزرگ
نظرات