یکی از دانش هایی که ایران در آن نقش مهمی ایفا کرد دانش پزشکی است. دانش پزشکی در ایران پیش از دوره اوستا و ظهور زرتشت وجود داشته است. زمانی که زرتشت پ
یکی از دانش هایی که ایران در آن نقش مهمی ایفا کرد دانش پزشکی است. دانش پزشکی در ایران پیش از دوره اوستا و ظهور زرتشت وجود داشته است.
زمانی که زرتشت پیامبر ایرانی که خود یکی از پزشکان برجسته عهد باستان بود پا به عرصه وجود میگذارد قرن ها یا هزاران سال بود که دانش پزشکی در ایران رواج داشته است.
اوستا نیز اشاره هایی به دانش پزشکی در ایران دارد و نمچنین در دیگر کتابهای پارسی و پهلوی مانند شاهنامه و بندهش بدان اشاره شده است، در متون کهن آمده است که جمشید چهارمین پادشاه از سلسله پیشدادی اولین کسی بوده است که استحمام با آب گرم و سرد را مرسوم کرد است و در دوره او هیچ گیاهی خشکیده نشده و هیچ جانداری بیمار نشده است.
درباره اولین پزشک آریایی در اوستا یسنای ۹ بند ۴ آمده است :
” هوم پاک و دور دارنده مرگ را، ویونگهان مرا نخستین بار میان مردمان خاکی آماده ساخت، این پاداش به او داده شد که او را پسری زاییده شد ، آن جمشید دارای رمه خوب ، کسی که در شهریاری خود هیچ جانداری دچار بیماری نشد”
پس از ویونگهان پدر جمشید پیشدادی خود جمشید نیز یکی از پزشکان آریایی به ترتیب در ادامه یسنا ، زرتشت به پرسش خود ادامه میدهد و هوم در پاسخ او تا چهار پزشک را نام میبرد: ویونگهان ، آبتین ، اترت پدر اورواخشه و گرشاسپ و پورشسب اسپی تامان …
در اوستا از پزشکان دیگری نیز یاد شده است که میتوان به جاماسب وسئنا اشاره نمود که لقبی به ابو علی سیینا پزشک نامور ایرانی داده شد، از اوستا که بگذریم در ایران پس از زرتشت پزشکی در نزد موبدان و مغان رواج داشته و همچنین در عهد هخامنشیان پزشکان زیادی مشغول به این پیشه بودند و در دوران ساسانیان نیز این دانش کماکان پابرجا بوده و حتی دانش پزشکی در دانشگاه گندی شاپور تدریس میشده که با بی رحمی های متعدد مقدونیان و اعراب و تاتار بسیاری از کتاب های ارزشمند ایرانی نابود شده که دانش پزشکی هم جزی از آنان بوده…
برطبق اوستا ، نسخه اردیبهشت یشت بند ششم پزشکی پنج بخش است :
۱ _ اشو پزشک ( بهداشت )
۲ _ دادپزشک ( پزشک قانونی )
۳ _ کارد پزشک ( جراح ) جراحی با تیغ تیز و کارد
۴ _ گیاه پزشک ( دارو ، عطاری )
۵ _ مانتره پزشک ( روان پزشکی )
و جالب اینکه در مورد کارد پزشک که در اوستا بدان اشارن شده در شاهنامه حکیم فردوسی هم در خصوص زاییده شدن رستم چنین آمده است :
بیامد یکی موبد چیره دست ** همان ماهرخ را به می کرد مست
شکافید بی رنج پهلوی ماه. ** بتابید مر بچه را سرزراه
چنان بی گزندش برون آورید. ** که کس در جهان این شگفتی ندید
این عمل پزشکی که در اوستا و شاهنامه بدان اشاره شده است همان عمل سزارین است که نوزاد با بریدن شکم بیرون می آید…
به راستی هنر و دانش نزد ایرانیان باستان بسیار پیشرو بوده است.
با تشکر از فریبرز شهنی
نظرات