لباس بختیاری ها – ایزابلا بیشوپ

درسفری که خانم ایزابلا بیشوپ درسال 1890میلادی یعنی حدود 124سال پیش ازطریق بغدادوکرمانشاه به منطقۀ بختیاری سفرکرده ودرسفرنامۀ خود بنام ازبیستون تازردکوه بختیاری لباس وشکل وشمایل بختیاری هار چنین توصیف کرده.
لباس بختیاری ها
معمولابختیاری هاازنوعی پارچه زبرکتانی پیرهن می پوشندوازیک پارچه کتانی آبی رنگ شلواربپامی کنند.دهنه هرپارچه شلواری تقریبا دویارد وبلندی آن نیزتا روی گیوه وپای افزارشان می رسد.شالی باطرح کشمیری به دورکمر می پیچندویک عبای نمدی قهوه ای رنگ که درحدود پانزده تا بیست وپنج قران قیمت دارد روی لباس خود می پوشند.خوانین معمولادبیت سیاه به پا می کنندویک نیم تنۀ سیاه یاآبی یاحنایی ازبهترین پارچه های فاستونی به تن می کنند.همۀ آنان یک نوع کلاه نمدی سفید یا قهوه ای رنگ به سر می نهندوفرق سرخودرا می تراشندوطره های زلف خودراازدوطرف آویزان می کنند. قمه وچپق وکیسۀ توتون یاتنباکووسنگ چخماخ وشمشیرخودرادرمیان شال جاسازی یاآویزان می کنند.یابه اصطلاح محلی پرشال خودمی زنند.هرمرد بختیاری یک تفنگ بلندوتزیین کاری شده برروی شانۀ چپ خودآویزان می کند.بعضی هاهم فاقداسلۀ گرم هستند یک چماق یاگرزی راکه باچرم آرایش داده اندبرای حمله یادفاع به دست می گیرند.

اندام وشکل وشمایل بختیاری ها
مردان ازنظرفیزیکی بسیارقوی ونیرومند هستند.من هرگز یک مرد ناقص العضوغیرازآنان که دراثراصابت گلوله نقص عضو پیدا کرده اند دربین شان ندیدم.عمدتا مردان دارای قامتی متوسط واندامی متناسب اند درمقایسه باسایرایرانی ها کمی سبزچرده به نظر می رسند آنان دارای دماغ های قلمی ولب هایی نازک ودهانی خوش ترکیب ومتناسب وابروهایی تا اندازه ای منحنی،چشمانی سیاه یاخاکستری یافندقی رنگ وکمی گودرفته وتقریبا نزدیک بهم وپیشانی کشیده وگوشهای کوچک وریز،وپا هایی کوچک ترازحد معمول ودست هایی کوچک وانگشتانی مخروطی شکل هستند.ساق پاهایشان ستبروعضلانی وقادرند هراندازه که بخواهند راه بروند.
بسیاردشواراست که دربارۀ اندام واستخوان بندی زنان بختیاری درزیرلباس قصاوت کنیم.
آنان دارای دست وپایی پرتوان وقدمهایی بلتدواستوار،وهنگام راه رفتن خیلی چست وچالاک گام برمی دارند بیشترزنان بختیاری بلند قدند وبه ندرت زنهای چاق وفربه بین شان دیده می شود ودست وپاهایشان کوچک واغلب انگشتانشان دراثرکارزیاد طراوت وزیبایی زنانه راازدست داده اند.دستهای یک زن بیست ساله به نظرچهل ساله می رسد.زنها دارای دماغ های قلمی ودهان های تنگ وخوش ترکیب ولب هایی نازک وموهایشان صاف وپرپشت اند ،گرچه بیشترشان ازدردهای دندان رنج می برندولی دندانهایی سفید ومنظم وسالم دارند.لباس زنهای خوانین به استثنای شلوارهای گشاد اغلب شبیه تن پوش سایرزنان ایرانی است .
ولی زنان زحمت کش بختیاری یک شلوارگشاد آبی رنگ تاروی قوزک پاویک پیرهن که قسمت جلوی آن باز است به تن می کنند ویک ((مینا))روسری بدورسرخود می بندند که نیمی ازآن پشت ونیمی دیگرجلوسینه شانرا می پوشاندواغلب یک نوع گیوۀ تخت چرمی ((کالک))نیزبه پادارند تن پوش اینان چندان زیبانیست امادرحقیقت این پارچه ها چرک تاب وپردوامند.کف دست هایشان را باحنا خضاب می کنندوهرکدام یک طلسم یادعاای برگردن آویزان می کنندوبرخی هم آیه هایی ازقرآن راروی تکه کاغذی نوشته وبه عنوان تبرک وتمین درقاب های نقره ای یاچرمی جاسازی می کنندوروی بازوی خودمی بندند.
درشب هنگام خواب تن پوش خودراغیرازلباس زیرازتن خارج می کنند وبرای شستشوآب قلیلی مصرف می کنند.هرکدام یک آفتابه لگن مسی منقوش وزیبادارند که برای شستن سروصورت ازآن استفاده می کنند. صبحها که ازخواب برمی خیزندبدون اینکه ازصابون استفاده کنندمقداری آب درکف دست راست خودمی ریزندوصورت وبازوهای خورا شستشومی دهندوسپس کمی آب دردهن خودمی ریزند وآن را مزمزه میکنندودندانهای خودرابا انگشت سبابه یابامقداری خمیرصورتی رنگ گلی ختمی مالش می دهندوپس ازادی نمازبه کارروزانۀ خود می پردازند.

مترجم جناب استادوهمتبارمان مهراب امیری – با تشکر از استاد نبی بیرگانی